Odchodząca administracja w MON zapoczątkowała dość istotne zmiany w Wojskach Lądowych. W początkowym okresie 2015-2022, zmiany te miały raczej charakter pozorny. Utworzone zostały Wojska Obrony Terytorialnej, najnowocześniejsze wówczas w wojsku czołgi Leopard 2 A5 przesunięto z Żagania do Wesołej w Warszawie. W 18 roku rozpoczęto formowanie 18. dywizji, zaś w 19 roku 19 brygady – w oparciu m.in. o istniejące pododdziały z 1 Brygady Pancernej i 21. Brygady Strzelców Podhalańskich.
Po rozpoczęciu wojny na Ukrainie wysłano generałów z „walizkami pieniędzy” w poszukiwaniu dostawców do zakupu sprzętu wojskowego na szybko. Efektem tego są przede wszystkim gigantyczne zakupy od Korei Południowej. Faktycznie z szybką dostawą, ale realizowane bez głębszego planu.
Piszę to krótko po tym jak MON Mariusz Błaszczak ogłosił formowanie 8. Dywizji Piechoty, która wbrew nazwie ma być typową dywizją zmechanizowaną. Na razie ma być ona jedną z 6 dywizji, z których każda ma dysponować 4 brygadami (3 ciężkimi i jedną piechoty zmotoryzowanej), a każda z brygad ma dysponować 4 batalionami liniowymi (czołgów, zmechanizowanymi lub piechoty zmotoryzowanej). Szybki rachunek 6 dywizji x 4 brygady x 4 bataliony to 96 batalionów tych 3 podstawowych typów (bez wliczania batalionów lekkiej piechoty WOT). Dla odniesienia w 2015 wojsko dysponowało ok. 34 analogicznymi batalionami, dodajmy o dość zróżnicowanym poziomie ukompletowania i tylko w pewnym stopniu na perspektywicznym sprzęcie.
Czy wraz z potrojeniem liczby batalionów idzie potrojenie liczby żołnierzy i techniki wojskowej? W tym właśnie problem, że nie. I o ile teoretyczne rosnąca liczba jednostek dobrze wygląda na papierze czy na kolejnych wystąpieniach MON gdzie wojsko jest pięknie zaaranżowanym tłem, o tyle słabo te zmiany przekładają się na realny potencjał bojowy.
W tym podsumowaniu skupię się głównie na podstawowych typach wyposażenia bojowego, ale należy mieć w pamięci, że częścią problemu są również braki kadrowe czy brak wyposażenia osobistego, czy specjalistycznego. Problemów kadrowe nie koniecznie załatwi nawet przywrócenie przymusowego poboru — warto przypomnieć, że mamy nawet nie niż, ale wręcz załamanie demograficzne.
Urealnijmy nieco plany MON, załóżmy 4 standardowe dywizje (nie 6) każda z 3 brygadami (nie z 4, 3 to obecna liczba we wszystkich dywizjach) po 4 bataliony (tu stan faktyczny jest zróżnicowany). Efekt to 48 batalionów liniowych (czołgów, zmechanizowanych lub piechoty zmotoryzowanej). Jest to zdecydowanie mniej fantastyczne 96, ale zdecydowanie więcej niż 34. Tak więc mamy tu wzrost potencjału.
Model przykładowej dywizji (planujemy cztery):
dywizja zmechanizowna
batalion dowodzenia
batalion rozpoznawczy
pułk logistyczny
pułk saperów
brygada ciężka
batalion dowodzenia
batalion logistyczny
batalion czołgów
batalion czołgów
batalion zmechanizowany
batalion zmechanizowany
dywizjon artylerii samobieżnej (155mm Krab/K9A1)
dywizjon przeciwlotniczy
brygada ciężka
batalion dowodzenia
batalion logistyczny
batalion czołgów
batalion czołgów
batalion zmechanizowany
batalion zmechanizowany
dywizjon artylerii samobieżnej (155mm Krab/K9A1)
dywizjon przeciwlotniczy
brygada zmotoryzowana
batalion dowodzenia
batalion logistyczny
batalion saperów
batalion piechoty zmotoryzowanej (KTO)
batalion piechoty zmotoryzowanej (KTO)
batalion piechoty zmotoryzowanej (KTO)
batalion piechoty zmotoryzowanej (KTO)
dywizjon artylerii samobieżnej (nośnik kołowy)
dywizjon przeciwlotniczy
pułk/brygada artylerii
dywizjon dowodzenia
dywizjon artylerii samobieżnej (155mm Krab/K9A1)
dywizjon artylerii samobieżnej (155mm Krab/K9A1)
dywizjon artylerii rakietowej (Homar-K)
dywizjon artylerii rakietowej (Homar-K)
dywizjon artylerii rakietowej (Homar-K) - opcja
dywizjon artylerii przeciwpancernej (Otokar Brzoza)
dywizjon amunicji dalekiego zasięgu (Gladius)
batalion logistyczny
Przeanalizujmy teraz główne typy uzbrojenia:
16 batalionów czołgów – posiadany lub zamówiony sprzęt perspektywiczny
- 4 bataliony czołgów Leopard 2 (11 dywizja)
- 3 bataliony czołgów K2 (16 dywizja) – konieczność zamówienia wyposażenia kolejnego batalionu oraz ewentualnej rezerwy sprzętowej (nie więcej niż 100 wozów), jak widać nie jest to liczba, która warunkowałaby otworzenie montażu K2 w Polsce.
- 4 bataliony czołgów M1A2 (18 dywizja)
- 2 bataliony czołgów M1A1 (12 dywizja) – 12 ma charakter lżejszy od innych dywizji, obecnie dysponuje zaledwie jednym batalionem czołgów, „wypełniające lukę” czołgi M1A1 mogłyby pozwolić na przezbrojenie 2 BZ zgodnie z modelem z innych brygad, 12 BZ jest brygadą piechoty zmotoryzowanej, natomiast model wyposażenia 7 BOW pozostawiłbym otwarty (ale na potrzeby obliczeń przyjmuję ją jako typową BZ)
16 batalionów zmechanizowanych – tu sytuacja jest tragiczna, ponieważ obecnie wojsko może nie dysponować wystarczającą liczbą nawet zupełnie przestarzałych BWP-1, nowy wóz Borsuk nie jest gotowy do rozpoczęcia produkcji seryjnej, a 16 batalionów jest to ok 1000 wozów bojowych + blisko drugie tyle specjalistycznych.
16 batalionów piechoty zmotoryzowanej – oddziały których podstawowym wyposażeniem są kołowe transportery opancerzone. Obecnie wojsko dysponuje KTO w wersji bojowej pozwalającej na wyposażenie 4 batalionów, ok. 60 wozów zostało przekazanych Ukrainie (jest to mniej-więcej ekwiwalent jednego polskiego batalionu lub dwu ukraińskich). Tak więc deficyt to 12 batalionów (750 wozów z dużą więżą). Nurtujące pytanie to dlaczego zmawiamy gotowy sprzęt wojskowy za granicą, bez wsparcia polskiego przemysłu (czołgi Abrams, czołgi K2, haubice K9), a linia produkcyjna Rosomaków w Siemianowicach Śląskich stoi? Dlaczego w tym wypadku tak palący problem pilnych zakupów uzbrojenia nie pozwala na zakupy nowych podwozi Rosomaków? Czy problemem jest to, że Rosomak jest fiński, a nie koreański?
20 dywizjonów artylerii samobieżnej 155 mm (w tym 4 potencjalnie o trakcji kołowej) – Obecne zamówienia opiewają na 212 haubic K9A1 (co przekłada się na 8 dywizjonów oraz słuszną rezerwę) oraz 48 haubic Krab (2 dywizjony). Jako że polskie wojsko przekazało Ukrainie większość Krabów, wedle różnych szacunków (brak ścisłych danych) liczba Krabów, jakie pozostały w Polsce zawiera się miedzy 8 a 26 (w najlepszym wypadku jeden dywizjon). W oddziałach gdzie preferowana by była trakcja kołowa, można założyć pomostowe wykorzystanie haubic Dana 152 mm. Liczba dział tego typu, jaka trafia na Ukrainę, zdaje się sugerować, że Polska nie przekazywała ich do tego kraju.
16 dywizjonów artylerii rakietowej na szczeblu dywizji – 4 dywizje to 4 pułki lub brygady artylerii, to minimum 8 dywizjonów artylerii rakietowej. Zamówienie w Korei opiewa na 218 wyrzutni integrowanych z polskim podwoziem Jelcz i SKO Topaz, by stworzyć system Homar-K. 218 wyrzutni to 8 lub 9 dywizjonów po 24 wozy ogniowe, lub nawet 12 dywizjonów po 18 wozów ogniowych (obecnie MON preferuje ten drugi model). Jednocześnie wojsko odebrało jeden dywizjon 18 M142 HIMARS i planuje zakupy spolonizowanych HIMARSów, czyli Homar-A. Zakładałbym, że miejsce dla tych systemów byłoby w brygadzie artylerii rakietowej o centralnym podporządkowaniu.
Jak widać nawet ten mocno zredukowany (w zasadzie o połowę) względem planów odchodzącej administracji w MON plan rozwoju Wojsk Lądowych, wiąże się ze znaczącym wzrostem nie tylko potencjału ilościowego, ale przede wszystkim jakościowego. Za zakupami głównych typów uzbrojenia idą ogromne ilości sprzętu pomocniczego, wozów dowodzenia, rozpoznawczych, ewakuacji medycznej, ewakuacji lub pomocy technicznej, wozy inżynieryjne, mosty (przęsłowe lub pływające). Ten cały absolutnie niezbędny sprzęt to drugie kosztów i ludzi. A nie dotykamy tu tak kosztownych aspektów jak np. obrona powietrzna, czy rezerwy amunicji oraz części zamiennych.
Tak zwane „plany” odchodzącej administracji w MON są zupełnie nierealne i przeprowadzane bez faktycznego planowania. Ich następcy będą musieli podjąć próbę opanowania tego chaosu.
11 dywizja
10 brygada (2x Leopard 2 + 2x BWP)
34 brygada (2x Leopard 2 + 2x BWP)
17 brygada (4x KTO)
12 dywizja
2 brygada (2x M1A1 + 2x BWP)
12 brygada (4x KTO)
7 brygada (jaki model ma przyjąć?)
16 dywizja
9 brygada (2x K2 + 2x BWP)
15 brygada (4x KTO)
20 brygada (2x K2 + 2x BWP)
18 dywizja
1 brygada (2x M1A2 + 2x BWP)
19 brygada (2x M1A2 + 2x BWP)
21 brygada (4x KTO)
Gdzie zaczyna się wojsko… 