USA tworzy ścisły sojusz na Pacyfiku, w jego skład wchodzą Wielka Brytania, Australia, Japonia, Korea Południowa ora Filipiny. Te ostatnie głównie ze względu na strategiczne położenie, a mnie ze względu na zdolność do projekcji siły.
Warto jednak rzucić okiem na zdolności Marynarek Wojennych sojuszników, ponieważ razem to jest jednak ogromna siła.
4 lotniskowce i okręty mogące przyjmować F-35B
(UK) 2 lotniskowce STOVL klasy Queen Elizabeth (do 36 F-35B, 65.000 ton wyporności) (JP) 2 „niszczyciele śmigłowcowe” klasy Izumo (12+ F-35B, do 27 łącznie, 27.000 ton wyporności)
9 śmigłowcowców i płaskopokładowych okrętów desantowych
(AU) 2 okręty desantowe klasy Canberra (ok 27.000 ton) (JP) 2 „niszczyciele śmigłowcowe” klasy Hyuga (ok 19.000 ton) (SK) 2 okręty desantowe klasy Dokdo (ok 14.300 ton) (JP) 3 okręty desantowe klasy Osumi (ok 14.000 ton)
4 inne duże okręty desantowe
(UK) 2 okręty desantowe klasy Albion (ok 20.000 ton) (PH) 2 okręty desantowe klasy Tarlac (ok 11.500 ton)
(UK) 6 niszczycieli Typ 45 (klasa Daring, ok 8,500 ton)
81 okrętów z podstawowymi zdolnościami przeciwlotniczymi i/lub ZOP
(UK) 11 fregat Typ 23 (klasa Duke, ok 5,000 ton) (JP) 32 inne okręty klasy niszczyciela lub fregaty (od 5,500 do 6,800 ton) (AU) 10 okrętów klasy Anzac (3.600 ton)(+2 Nowa Zelandia) (SK) 3 fregat KDX-I (3.900 ton) (SK) 6 fregat KDX-II (5.500 ton, możliwości zbliżone do Typ 23) (SK) 17 fregat różnych typów (PH) 2 fregaty
56 myśliwskich okrętów podwodnych
(UK) 5 okrętów klasy Astute (ok 7,500 ton, napęd jądrowy) (JP) 9 okrętów klasy Oyashio (ok 4,000 ton, diesel) (JP) 12 okrętów klasy Soryu (ok 4,200 ton, AIP) (JP) 3 okręty klasy Taigei (ok 4,4000 ton, AIP) (AU) 6 okrętów klasy Collins (ok 3,400 ton, diesel) (SK) 9 okrętów typu 209 (Chang Bogo, ok 1.400 ton, diesel) (SK) 9 okrętów typu 214 (Shon Won, ok 1.900 ton, AIP) (SK) 3 okręty typu Dosan (ok 3.800 ton, AIP)
Jest to nowa górna połówka przeznaczona dla karabinka M4, zastępująca oryginalną, używana ze standardową dolną połówką („lower reciver”) M4A1 produkcji Colta.
Składają się na niego:
– 14.5-calowa lufa produkcji Daniel Defense w technologii kucia na zimno, ze skokiem gwintu 1:7, o standardowym profilu („goverment profile”)
– standardowa komora zamkowa produkcji Colta
– standardowy zespół zamka produkcji Colta
– napinacz „Geissele Airborne charging handle”
– łoże z szynami „Geissele Super Modular Rail” ze złączami M-LOK
– urządzenie wylotowe SureFire SF4P
– „Geissele gas block” – rura gazowa ma długość 9 cali („mid-length”), czyli jest dłuższa od 7-calowej standardowej dla M4 („carrabine lenght”) co ma wpływ na kulturę pracy broni.
URG-I nieoficjalnie jest nazywane SOPMOD Block III, i być może stanie się elementem oficjalnego, ale obecnie wyposażenia amerykańskich wojsk operacji specjalnych opiera się na (modernizowanym) wyposażeniu SOPMOD Block II. Wyróżniającym elementem URG-I jest szyna Geissele Super Modular Rail, która zastępuje szynę Daniel Defense AR-15 Rail Interface System II kojarzoną z Block II. Choć ta szyna została wprowadzona z opóźnieniem i zestawy Block II początkowo były wyposażone w szynę KAC Rail Adapter System z oryginalnego zestawu SOPMOD (Special Operations Peculiar MODification).
Tak więc URG-I to nie tylko szyna, ale również „mid lenght gas system”, kuta na zimno lufa o standardowym profilu i akcesoria Geissele (mechanizmy spustowe Super Select-Fire trafiły do Block II więc lower też korzysta). Karabinek w tej konfiguracji trafia do wojsk operacji specjalnych od 2018.
wojska lądowe - jednostki pancerne
- 1 Brygada Pancerna - T-64, T-72, BMP
(przedwojenna)
- 3 Brygada Pancerna - T-84, T-72, BMP
- 4 Brygada Pancerna - T-72,
(sformowana w 2017, w lutym 2023 odebrała Leo2A4 od Polski, batalion na Leo2A4 przeniesiono do 33 Brygady Zmechanizowanej)
- 5 Brygada Pancerna - T-72, M-55S
(odtworzona w lutym 2022, pododziały przekazane innym oddziałom jako uzupełnie strat, ponownie odtrworzona w lutym 2023)
- 14 Brygada Pancerna
(papierowa)
- 17 Brygada Pancerna - _M109A4BE_
(przedwojenna, pododziały rozdzielone do innych brygad)
wojska lądowe - jednostki zmechanizowne, zmotoryzowane i piechoty
- Samodzielna Brygada Prezydencka
- 1 Brygada Specjalnego Przeznaczenia
(sformowana 2022)
- 3 Brygada Szturmowa - T-72, BMP, M113, AS-90
(sformowana 9.03.2022 na bazie jednostki obrony terytorialnej Azov)
- 5 Brygada Szturmowa - T-72, M113
(5 pułk szturmowy przefromowany 24.02.2023 w brygadę, brygadzie podporządkowano 24 batalion szturmowy)
- 10 Brygada Piechoty Górskiej
(sformowana 2015)
- 11 Brygada Zmotoryzowana
(sformowana 2017, papierowa)
- 13 Brygada Jager
(sformowana 2023)
- 14 Brygada Zmechanizowana - _M109A4BE_
(sformowana w grudniu 2014, na bazie elementów 51 BZ)
- 15 Brygada Zmechanizowana
(sformowana w 2016, papierowa)
- 21 Brygada Zmechanizowana - 50/2 CV9040, 10 Strv 122 (Leopard 2), Leopard 2A6 (od 47 bryg)
(sformowana w 2023, szkolona i wyposażona w Szwecji)
- 22 Brygada Zmechanizowana - PT-91, BMP
(sformowana w 2022, odtworzona w 2023, szkolona i wyposażona w Polsce)
- 23 Brygada Zmechanizowana - MaxxPro
(sformowana w 2023)
- 24 Brygada Zmechanizowana - 35 BVP M-80A, _M109L_, BMP-2, MT-LB
(przedwojenna)
- 28 Brygada Zmechanizowana - _M109A3GN_
(przedwojenna, walczy od 2014)
- 30 Brygada Zmechanizowana
(przedwojenna)
- 31 Brygada Zmechanizowana - T-64, MaxxPro
(sformowana w 2023)
- 32 Brygada Zmechanizowana
(sformowana w 2023, szkolona przez USA na M2, ale bataliony przeniesiono do 47)
- 33 Brygada Zmechanizowana - Leopard 2 A4, M113, BPz 2
(sformowana w 2016, ponownie sformowana w 2023, otrzymała batalion Leo2A4 przeniesiony z 4 BPanc, szkolony prawdopodobnie w Polsce, w Świętoszowie).
- 41 Brygada Zmechanizowana
(sformowana w 2023)
- 42 Brygada Zmechanizowana - Stryker, MaxxPro, T-64
(sformowana w 2023)
- 43 Brygada Zmechanizowana
(sformowana w 2023)
- 44 Brygada Zmechanizowana - Leopard 1, KTO Rosomak, RAK-120, BMP,
(sformowana w 2023, prawdopodobnie szkolona w Polsce)
- 47 Brygada Zmechanizowana - 21 Leopard 2 A6 (2023), M2 99 Bradley, 28 M-55S, _M109A6_, M1A1 SA (2024)
(sformowana w 2022, odbudowywana po stratach kosztem innych jednostek)
- 53 Brygada Zmechanizowana
(sformowana jesienią 2014)
- 54 Brygada Zmechanizowana
(sformowana 2014)
- 56 Brygada Zmotoryzowana - T-64, BMP
(sformowana 2015 - Legion Kaukaski - ochotnicy z Kaukazu)
- 57 Brygada Zmotoryzowana - YPR-765, KTO Rosomak, M777
(sformowana 2014)
- 58 Brygada Zmotoryzowana - T-72
(sformowana 2014)
- 59 Brygada Zmotoryzowana - T-64, BMP, BTR-60, BRDM-2
(sformowana 2014)
- 60 Brygada Zmechanizowana
(sformowana 2015 jako piechoty,, przeformowana w BZ w 2022)
- 61 Brygada Zmechanizowana - _M109L_
(sformowana 2015)
- 62 Brygada Zmechanizowana
(sformowana 2015)
- 63 Brygada Zmechanizowana
(sformowana 2017 jako rezerwowa)
- 65 Brygada Zmechanizowana - T-72M1, YPR-765
(sformowana 2022, prawdopodobnie szkolona w Polsce)
- 66 Brygada Zmechanizowana - M113,
(sformowana kwiecień 2022)
- 67 Brygada Zmechanizowana
(sformowana listopad 2022)
- 68 Brygada Jager - MaxxPro
(sformowana 2022)
- 72 Brygada Zmechanizowana - _M109A3GN_
(przedwojenna)
- 88 Brygada Zmechanizowana
(sformowana luty 2023)
- 92 Brygada Szturmowa - BTR-4E, _M109A6_, _M109A5Ö_
(do kwietnia 2023, 92 BZ)
- 93 Brygada Zmechanizowana - T-80, 50/2 CV9040
(przedwojenna)
- 110 Brygada Zmechanizowana - BMP, PR-765, Dana, RM-70
(sformowana marzec 2022)
- 115 Brygada Zmechanizowana - BMP, M113
(sformowana marzec 2022)
- 116 Brygada Zmechanizowana - AS-90
(sformowana 2023, szkolona w Polsce)
- 117 Brygada Zmechanizowana - PT-91, AS-90
(sformowana 2023, szkolona w Polsce i Czechach)
- 118 Brygada Zmechanizowana - T-72M1, BMP-1, M109
(sformowana luty 2023, szkolona w Rumunii)
- 128 Brygada Piechoty Górskiej - T-72, BMP, M113
(przedwojenna)
- 141 Brygada Piechoty
(sformowana 2023 jako rezerewowa)
- 142 Brygada Piechoty
(sformowana 2023 jako rezerewowa)
- 143 Brygada Piechoty
(sformowana 2023 jako rezerewowa)
- 144 Brygada Piechoty
(sformowana 2023 jako rezerewowa)
- 150 Brygada Zmechanizowana
(sformowana październik 2023 z poborowych)
- 151 Brygada Zmechanizowana
(formowana jesienią 2023 z poborowych)
- 152 Brygada Zmechanizowana
(formowana jesienią 2023 z poborowych)
- 153 Brygada Zmechanizowana
(formowana jesienią 2023 z poborowych, dowództwo z 72 BZ)
- 154 Brygada Zmechanizowana
(formowana jesienią 2023 z poborowych)
wojska lądowe - rozpoznanie
54 batalion rozpoznawczy
(przedwojenny)
74 batalion rozpoznawczy
(przedwojenny)
120 batalion rozpoznawczy
129 batalion rozpoznwczy
(sformowany październik 2014)
130 batalion rozpoznwczy
(przedwojenny)
131 batalion rozpoznwczy
(sformowany kwiecień 2014)
143 batalion rozpoznwczy
(sformowany kwiecień 2018)
150 batalion rozpoznawczo-uderzeniowy
151 batalion rozpoznawczo-uderzeniowy
wojska lądowe - artyleria
- 19 Brygada Rozpoznania Artylerii
(przedwojenna)
- 26 Brygada Artylerii - Krab, PzH 2000
(przedwojenna)
- 38 Brygada Artylerii
(sformowana 2018)
- 40 Brygada Artylerii - Krab
(sformowana 2015)
- 43 Brygada Artylerii - 2S7, PzH 2000
(sformowana 2015)
- 44 Brygada Artylerii - M777, FH-70
(sformowana 2014)
- 45 Brygada Artylerii - Archer, M777
(sformowana 2016 jako rezerwowa, rozwinięta w 2022)
- 47 Brygada Artylerii - 2S22 Bohdana
(sformowana 2022)
- 48 Brygada Artylerii
- 49 Brygada Artylerii - AS90
(sformowana wiosną 2023, bataliony przekazane do 116, 117 i 118 BZ)
- 55 Brygada Artylerii - Caesar
(przedwojenna)
lotnictwo armijne (wojska lądowe)
- 11 Brygada Lotnictwa Armijnego (Czornobajiwka - obwód chersoński)
(przedwojenna - rozbita podczas inwazji w lutym 2022, latający sprzęt ewakuowany, reszta przejęta przez wroga, wyposażenie odbito poczas ofensywy Chersońskiej)
- 12 Brygada Lotnictwa Armijnego (Lwów) - Mi-24, Mi-8/17
(przedwojenna)
- 16 Brygada Lotnictwa Armijnego (Lwów) - Mi-24, Mi-8/17
(przedwojenna)
- 18 Brygada Lotnictwa Armijnego (Połtawa) - Mi-24, Mi-8/17
(przedwojenna)
wojska lotnicze i obrony powietrznej - jednstki lotnicze
- 7 Brygada Lotnictwa Taktycznego (Starokonstantynów - obwód chmielnicki) - Su-24
- 15 Brygada Lotnictwa Transportowego (Boryspol - obwód kijowski) - Ił-76
- 39 Brygada Lotnictwa Taktycznego (Ozerne - obwód żytomierski) - Su-27
- 40 Brygada Lotnictwa Taktycznego (Wasylków - obwód kijowski) - MiG-29MU1
- 114 Brygada Lotnictwa Taktycznego (Iwano-Frankiwsk) - MiG-29
- 203 Brygada Lotnictwa Szkolnego (Czuhujew - obwód charkowski) - L-39, An-26, Mi-2
- 204 Brygada Lotnictwa Taktycznego (Łuck - obwód wołyński) - MiG-29
- 299 Brygada Lotnictwa Taktycznego (Mikołajów) - Su-25
- 383 Brygada Lotnictwa Bezzałogowego (Chmielnicki) - Bayraktar TB2, Tu-141/143
- 456 Brygada Lotnictwa Transportowego (obwód winnicki) - An-26, Mi-8, Mi-2
- 831 Brygada Lotnictwa Taktycznego (Mirhorod - obwód połtawski) - Su-27
F-16
dostawy - 6 (lipiec 2024)
straty - 0
MiG-29
przed wojną - 55
dostawy - 14 (Polska), 4 + 9 niesprawnych (Słowacja)
straty - 24
Su-27
przed wojną - 35
dostawy - 0
straty - 13
Su-25
przed wojną - 27
dostawy - 14 (Bułgaria/NATO), 4 (Macedonia Pn)
straty - 17
Su-24
przed wojną - 21
dostawy - 0
straty - 19
Ił-76
straty - 2
An-26
straty - 2
H225
straty - 1
Mi-24
dostawy - 14 (Polska), 12 (Macedonia Pn), 4 (Czechy)
straty - 5
Mi-8/17
dostawy - 21 (USA), 14 (Chorwacja), 4 (Łotwa), 4 (Słowacja), 2 (Litwa)
straty - 26
Mi-14
straty - 1
Mi-2
dostawy - 2 (Łotwa), 1 (Słowacja), 1 (Polska)
straty - 5
Sea King
dostawy - 3 (Wielka Brytania), obiecane 6 (Niemcy)
Ka-32
dostawy - obiecane 6 (Portugalia)
wojska powietrzno-desantowe
- 25 Brygada Powietrzno-Desantowa - Marder, BMP, BMD-2, FV103 Spartan, 2S9 Nona
(przedwojenna)
- 45 Brygada Powietrzno-Szturmowa
- 46 Brygada Powietrzno-Mobilna - VAB, Wolfhound, Husky
- 71 Brygada Jager - MaxxPro
(sformowana luty 2022)
- 77 Brygada Powietrzno-Mobilna - MaxxPro, Dingo
(sformowana październik 2022)
- 78 Pułk Powietrzno-Szturmowy
(sformowana luty 2022)
- 79 Brygada Powietrzno-Szturmowy - 10 T-80BV, BTR-80, VAB
(przedwojenna)
- 80 Brygada Powietrzno-Desantowa - 10 T-80BV, BTR-80, Bushmaster, HMMWV, Stryker
(przedwojenna)
- 81 Brygada Powietrzno-Desantowa - 10 T-80BV, BTR-80, BMP
(sformowana 2014)
- 82 Brygada Powietrzno-Desantowa - 90 Stryker, 40 Marder 1A3, 14 Challenger 2, _M109L_
(sformowana 2022, na nabazie elementów 25 i 80 Brygady)
- 95 Brygada Powietrzno-Szturmowa - 10 T-80BV, BTR-3, BTR-80
(przedwojenna, przed 2022 uważana za jedną z najlepszych, zniszczona w lecie 2022)
132 batalion rozpoznawczy
(sformowany 2018)
- 148 Brygada Artylerii (Desantu) - Caesar, M777
(sformowana 2015)
piechota morska
- 7 Dywizja Przeciwlotnicza - S-125
(sformowany 2019)
32 Pułk Artylerii Rakietowej - RSZV Bureviy, BM-27
(sformowany 2016 na bazie elementów 406 i 27 brygad artylerii)
- 35 Brygada Piechoty Morskiej - 10 T-80BV, BMC Kirpi, Mastiff
(sformowana 2018)
- 36 Brygada Piechoty Morskiej - 10 T-80BV mod 2018. XA-180, M113
(sformowana 2015 na bazie sił wycofanych z Krymu, elementów 36 Brygady Obrony Wybrzeża, po obronie Mariupola musiała być całkowicie odtworzona)
- 37 Brygada Piechoty Morskiej - 40 AMX-10RC, BMC Kirpi, M-ATV, _M109L_
(sformowana 2023, na bazie batalionu z 79 Brygady Pow-Des)
- 38 Brygada Piechoty Morskiej - T-72, BMC Kirpi, HMMWV
(sformowana 2022, na bazie 503 samodzielnego bat. piech. mors.
- 140 batalion rozpoznawczy
(sformowany 2019)
- 406 Brygada Artylerii - M777
(sformowana 2015)
- 414 batalion uderzeniowy BSP -
(sformowany styczeń 2024)
wojska lądowe - jednstki przeciwlotnicze
- 38 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 39 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 1039 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 1120 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 1121 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 1129 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 91 Przeciwlotnicza Brygada Rakietowa
oddziały przeciwdronowe
- 13 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 461 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 631 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 632 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 633 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 634 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 635 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 637 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 639 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 641 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 642 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 644 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 646 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 647 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 649 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
- 650 przeciwlotniczy batalion karabinów maszynowych
wojska lotnicze i obrony powietrznej - jednstki przeciwlotnicze
- 11 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 156 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 210 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 223 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 225 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 301 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 302 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 540 Przecwlotniczy Pułk Rakietowy
- 96 Przeciwlotnicza Brygada Rakietowa
- 138 Przeciwlotnicza Brygada Rakietowa
- 160 Przeciwlotnicza Brygada Rakietowa
- 201 Przeciwlotnicza Brygada Rakietowa
- 208 Przeciwlotnicza Brygada Rakietowa
Japońskie Powietrzne Siły Samoobrony (JASDF) są jednym z większych użytkowników samolotów F-15. Kraj ten odebrał w sumie 223 samoloty F-15J i F-15DJ (odpowiedniki F-15C i F-15D). Większość z nich była produkowana od 1981 na licencji w zakładach Mitsubishi, w Japonii.
Japońskie F-15 odróżniały się od amerykańskich samolotów wersji C/D jedynie systemem walki radioelektronicznej, systemem ostrzegającym o promieniowaniu wiązką radarową zastąpione japońskimi analogami oraz brakiem wyposażenia do działania na nuklearnym polu bitwy. Japońskie samoloty otrzymały elementy programu MSIP (F-15 Multi-Stage Improvement Program). Podstawowe uzbrojenie samolotu to pociski AIM-7 i AAM-3 (japoński pocisk z głowicą na podczerwień, analog AIM-9) lub AIM-9. Silniki docelowo zostały zmodernizowane do wersji F-100-PW-220E.
W 2004 rozpoczą się program modernizacji i przywrócenia sprawności części maszyn, objął on m.in. wymianę foteli wyrzucanych, ulepszony komputer, instalację radaru AN/APG-63(V)1 (który trafił również na 180 modernizowanych F-15C USAF oraz na 60 koreańskich F-15K). Radar pozwala na śledzenie do 14 celów jednocześnie i zwalczenie 6 z nich. Zmodernizowane samoloty z nowym radarem mogą korzystać z nowych pocisków z aktywną głowicą radiolokacyjną AAM-4 (japoński odpowiednik AIM-120). Modernizacji poddano ok. 80 samolotów, część z nich (48) otrzymała również Link-16 i celownik nahełmowy, który zwiększał możliwości nowego pocisku „high off bore-sight” AAM-5 (następca AA-3).
Filarem japońskiego lotnictwa stało się 200 samolotów F-15, uzupełnianych przez Mitsubishi F-1, a później F-2 w roli nosiciela pocisków przeciwokrętowych. F-2 został zaprojektowanych we współpracy z Amerykanami jako pochodna demonstratora F-16 Agile Falcon.
F-15 JSI, czyli „Golden Eagle” po Japońsku
Porozumienie o współpracy w realizacji programu Japanese Super Interceptor z Boeingiem, głównym partnerem amerykańskim podpisane zostało w 2020 roku, a sam proces modernizacji docelowo 98 samolotów rozpoczął się w 2022. Boeing dostarcza głównie nowe elementy wyposażenia F-15, sam proces modernizacji ma miejsce w zakładach Mitsubishi, które, jako że wcześniej odpowiadały za produkcję F-15J (i F-2) powinny mieć zdolności do odbudowy struktur lotniczych. Japonia jest gotowa często przepłacać za krajowe uzbrojenie byle by nie utracić zdolności do produkcji kluczowych rozwiązań technicznych w przemyśle zbrojeniowym.
Zmodernizowane samoloty otrzymają radar z anteną AESA wykonaną w technologii arsenku gallu APG-82(V)1 (ten sam, który trafia na F-15EX i najprawdopodobniej trafi na modernizowane F-15E). Kokpit samolotu zyska zupełnie nowe oblicze przez montaż Elbit Large Area Display (analogiczny jak na F-15EX).
Ponadto pilot otrzyma celownik nahełmowy Elbit JHMCS-II. Samolot chronić ma system walki radioelektronicznej BAE Systems AN/ALQ-250 EPAWS (Eagle Passive Active Warning Survivability System) znów system wybrany dla F-15EX.
Nie można nie zauważyć, że japońska modernizacja przypomina planowany przez USAF plan modernizacji części maszyn F-15C do standardu „Golden Eagle”. Amerykanie wybrali jednak zakup nowych maszyn F-15EX, uznając to za lepsze rozwiązanie niż modernizację starych płatowców. Domyślać się można, że Japończycy preferują przedłużenie trwałości płatowców w kraju, nad zakup nowych płatowców w USA.
W porównaniu do F-15EX, zmodernizowane F-15J bazują na lżejszym o ponad tonę płatowcu F-15C, a ich podstawową misją pozostanie wywalczenie przewagi w powietrzu przy użyciu pocisków AAM-5, AAM-4 oraz ewentualnie starszych AAM-3, AIM-9 i AIM-7. Zmodernizowane samoloty mają również zostać zintegrowane z pociskami „stand off” AGM-158 JASSM, ale można spekulować, że w tym wypadku chodzi przede wszystkim o ich przeciwokrętową wersję AGM-158C LRASM. Wyposażenie w ten pocisk zmodernizowanych „Super Interceptorów” pozwoli na przejęcie zadań niezbyt udanych F-2.
Możemy spekulować, że głęboko zmodernizowane F-15 „Japanese Super Interceptor” pozostaną w służbie do czasu wprowadzenia następcy pod postacią samolotu opracowanego w ramach programu „New Advanced Fighter Jet”, we współpracy z Włochami i Wielką Brytanią.
Wspólny program jest ewolucją koncepcji brytyjskiego Tempesta, u partnerów maszyna ta stanie się następcą Eurofighter Typhoon.
Uzupełnieniem 98 Super Interceptorów będzie docelowo 105 kupowanych w USA samolotów F-35A (oba zdatne do zwalczania zarówno celów w powietrzu, jak i na morzu), które zastąpią ok. 60 F-2 i ok. 100 niezmodernizowanych F-15J. Zaznaczyć też trzeba, że Tokio zamierza kupić również 42 F-35B, by używać ich z pokładów lekkich lotniskowców Izumo i Kaga.
Jeden z podnoszonych argumentów w dyskusji o samolocie F-15 jest jego pułap maksymalny.
I tak w danych powiedzmy katalogowych F-16 czy F-35 może działać do 50.000 stóp, F-15, MiG-29 czy Su-27 do 60,000 stóp. A np. MiG-31 nawet 80.000 stóp. W praktyce wiele zależy, od konfiguracji podwieszeń samolotu, i często liczby te mogą być niższe.
Podstawową doktryną amerykańską zwłaszcza w konfliktach ostatnich lat jest latanie wysoko, po to, by przelecieć nad wrogą obroną powietrzną. Lekkie systemy rakietowe i systemy artyleryjskie nie sięgają dalej niż 10 000 do 15 000 stóp.
W systemach klasy powiedzmy średniej zwykle są w one teoretycznie w stanie sięgnąć samoloty działające na maksymalnych pułapach, ale również OPL działa wtedy na granicy swoich możliwości, zwłaszcza że systemy rosyjskie tej klasy często są półaktywne i podatne na działanie systemów WRE.
Natomiast jeśli chodzi o systemy klasy najwyższej rodziny S-300P/S-400 czy Patriot to one mogą sięgać celów na pułapach nawet 90 000 stóp. Zwyczajnie nie da się przelecieć nad nimi. Jeszcze pół biedy kiedy te systemy są nieliczne, ale przy odpowiedniej gęstości systemów klasy średniej i wyższej tworzona jest bańska antydostepowa, nad którą nie da się łatwo przelecieć.
Oczywiście muszę podkreślić, że im wyżej jesteśmy, tym wyżej musi się wspinać pocisk, który chce nas trafić, na co wytraca paliwo, co daje nam większe szanse na zgubienie go w ten czy inny sposób. Jednak jak już wspomniałem systemy klasy Patriot, S-400 czy np. morskie SM-2 i pochodne, mają tak duży zapas energii, że jeśli pilot zostanie zaskoczony, ucieczka może być niemożliwa.
Ukraińskie Siły Powietrzne dysponują samolotami Su-27 i MiG-29, które mogą działać na podobnych pułapach co F-15 (w szczególności Su-27, Ukraina ma wcześniejsze, ale za to „lżejsze” wersje tego samolotu). Nie ma to jednak znaczenia dla przebiegu wojny. Samoloty ukraińskie latają albo nisko, albo bardzo nisko by uniknąć wykrycia przez rosyjskie systemy przeciwlotnicze. Rosjanie działają podobnie (na dużych pułapach działają głównie samoloty odpalające pociski dalekiego zasięgu, działające z bezpiecznego dystansu).
Amerykanie od dawna nie walczyli z przeciwnikiem dysponującym zbliżonym potencjałem (near-peer), i nie są przyzwyczajeni do latania nisko. Amerykańska doktryna lotnicza wynika z amerykańskich doświadczeń i trudno ją krytykować, jednak na pewno nie ma zastosowania w absolutnie każdej sytuacji.
Jeśli chcemy iść w platformę optymalizowaną do walki powietrznej na dużych dystansach, to na pewno wyróżnia tu się Eurofighter Typhoon z katalogowym pułapem 65 000 stóp i wyposażony w pocisk dalekiego zasięgu MBDA Meteor. Dodać należy, że nie jest to opcja tania, ale obecnie chyba najlepsza z dostępnych. Dodać też należy, że szeroko używana przez Europejskich sojuszników, dla porównania jedyne F-15 w Europie to Amerykańskie maszyny z bazy RAF Lakenheath, przeznaczone do zastąpienia w najbliższym czasie przez F-35.
Sam nie jestem przekonany czy to ma w ogóle sens. Wracając do wojny na Ukrainie, to nie dysponuje danymi, ale mam przekonanie (jeśli są twarde dane, to bardzo o nie proszę), że samoloty zwykle niszczone są albo w powietrzu przez systemy przeciwlotnicze, albo na ziemi różnymi środkami rażenia dalekiego zasięgu. Natomiast zestrzelenia przez inne samoloty są relatywnie rzadkie.
Do tego flota polskich Sił Powietrznych jest relatywnie mała i dodatkowe rozdrabnianie się na wiele różnych typów przy małych flotach to nie jest zjawisko pozytywne z powodów szkoleniowych i eksploatacyjnych (F-15 bądź Typhoon byłby czwartym typem samolotu obok F-16, FA-50 i F-35).
Zanim przystąpię do porównywania F-15EX i F-35A jednak muszę zaznaczyć, że oba są prawdziwymi zaawansowanymi samolotami bojowymi, przenoszącymi sensowne uzbrojenie w sensownej ilości, na sensowny zasięg i, tak czy inaczej, maszyny te zwiększą zdolności Polskich Sił Powietrznych. Jednym słowem, żaden z nich nie jest miną na miarę FA-50.
F-15EX Eagle II
Najpierw kilka słów o samych maszynach. F-15 powstał w latach 70tych jako dedykowana maszyna przewagi powietrznej, czyli z podstawowym zadaniem zwalczania wrogich samolotów w powietrzu. Jest to duża maszyna wyposażona w dwa silniki F-100 lub F-110, przenosząca standardowo w pierwotnej konfiguracji do 8 pocisków pow-pow, oraz dwa odrzucane w przypadku prowadzenia walki powietrznej zbiorniki na paliwo. Samoloty te produkowane były w wersjach jednomiejscowych (F-15A i udoskonalony F-15C) oraz w niewielkiej liczbie w wersjach dwumiejscowych (analogicznie F-15B i F-15D) przeznaczonych do szkolenia. Drugi fotel nie wnosi nowych zdolności bojowych. Wersje te nie są już produkowane.
Zastąpiła je produkowana od drugiej połowy lat 80tych wersja uderzeniowa F-15. Typowa konfiguracja samolotu została zmieniona. Podstawową i jedyną wersją tej maszyny jest wersja dwumiejscowa, z dwuosobową załogą. Wersja E została przekonstruowana, aby podobnie jak wcześniej jednomiejscowe F-15A i C dysponować działkiem M61 (wersje dwumiejscowe C i D go nie posiadały). Samolot w wersji uderzeniowej zachował do 8 pocisków pow-pow jednak zamiast zbiorników odrzucanych zastosowano w nim zbiorniki konforemne, których nie można odrzucić. Oprócz dodatkowego paliwa zawierają one dodatkowe węzły na uzbrojenie pow-ziemia. Do przenoszenia uzbrojenia powietrze-ziemia wykorzystywane są również węzły, na których wcześniejsze wersje przenosiły odrzucane zbiorniki paliwa. Maszyna ma teoretyczną możliwość przenoszenia również zbiorników odrzucanych, ale nie jest ona widywana często. Nowe zdolności maszyny mają jednak swój koszt, konstrukcja uderzeniowego F-15E musiała zostać znacznie wzmocniona, co przyczyniło się do zwiększania masy samolotu, dodatkowa masz, a to również drugi fotel dla operatora uzbrojenia oraz wspomniane już zbiorniki konforemne. Dodatkowa masa odebrała maszynie część jej ponadprzeciętnych parametrów dynamicznych lżejszego, myśliwskiego F-15C. Uderzeniowy F-15E zyskał pewną popularność u odbiorców eksportowych, zakupiony został przez Izrael, Arabię Saudyjską, Korę Południową, Singapur i Katar. Dzięki zamówieniom eksportowym maszyna była rozwijana również po zakończeniu dostaw dla lotnictwa USA.
Po latach lotnictwo USA zainteresowało się zakupem kolejnych F-15 z jednego bardzo konkretnego powodu. Mianowicie niewystarczającej liczby samolotów F-22A, który jest bezpośrednim następcą F-15A i C. Początkowo F-22A miały uzupełniać głęboko zmodernizowane F-15C określane jako „Golden Eagle”. Później uznano, warto wykorzystać fakt, że linia produkcyjna F-15 wciąż jest czynna (dzięki zamówieniom eksportowym) i zamówić nowe płatowce. Pierwotnie planowano dwumiejscowy wielozadaniowy wariant F-15EX dla Sił Powietrznych (czyli ulepszony F-15E) oraz jednomiejscowy, myśliwski F-15CX dla Gwardii Narodowej (czyli ulepszony F-15C). Niestety jednomiejscowe F-15 nie są produkowane od 30 lat, przywrócenie ich produkcji jest teoretycznie możliwe, ale zaprzeczyłoby dwóm głównym argumentom za zakupem nowych F-15 dla USA, czyli temu, że maszyny będą szybko i będą tanie. Ostatecznie podjęto decyzję o zakupie jedynie dwumiejscowych F-15EX, z wymagań Gwardii Narodowej na maszynę jednomiejscową pozostał jeden zapis – F-15EX musi mieć możliwość wykorzystania pełni zdolności bojowych przez jednego pilota. F-15E na przykład ma możliwość sterowania systemami WRE, jedynie z tylnej kabiny, przez co maszyna pilotowana jedynie z przedniego fotela nie ma możliwości ich użycia.
Jako ciekawostkę można podać, że pierwsze dwa samoloty F-15EX, które trafiły do lotnictwa USA to tak naprawdę maszyny F-15QA budowane dla lotnictwa Kataru. W 2022 planowana liczba F-15EX to pierwotnie były 144 samoloty, później została zredukowana do 80, by ostatecznie (na razie) osiągnąć 104 egzemplarze. Jako ciekawostkę można podać, że pierwsze dwa egzemplarze F-15EX zostały przez USAF poddane głębokiej ewaluacji. Jeden z testowanych aspektów to wykorzystanie F-15EX, a więc opartej na ciężkim F-15E jako maszyny stricte myśliwskiej przez National Guard. W efekcie tych testów podjęto decyzję, że kolejne F-15EX będą zamawiane bez zbiorników konforemnych (CFT).
Konfiguracje bojowe F-15EX Eagle II
Samolot F-15EX nie wszedł do użycia, więc trudno jest pokazać jego typowe konfiguracje podwieszeń. W tym zakresie wzorować się będziemy na starszych wersjach F-15 (ale uwzględniając nowe zdolności F-15EX).
Na wstępie należy zaznaczyć, że rodzina F-15 jest dobrze znana i dobrze znane są jej ograniczenia, F-15EX z 2024 to fundamentalnie F-15E z 1989, z nowym radarem, wyposażeniem kokpitu, czy innym (nieznacznie mocniejszym) silnikiem, ale bez głębszych zmian, i posiadający te same ograniczenia.
W konfiguracji powietrze-powietrze założę, że F-15EX będzie działał bez dodatkowych zbiorników konforemnych. Po pierwsze CFT w sposób znaczący obniżają charakterystyki manewrowe F-15, co jest do zaakceptowania w bombtrucku F-15E, ale już nie w myśliwskim F-15C, który jest technicznie przystosowany do przenoszenia takich zbiorników ostatecznie USAF nie zdecydowała się na ich użycie na szerszą skalę. Również seryjne F-15EX kupowane jako następcy F-15C, nie są kupowane wraz ze zbiornikami. Jako ciekawostkę można również podać, że nieliczne F-15E konfigurowane do misji nad USA analogicznych do Air Policeing miały demontowane CFT.
Maksymalna (sensowna) konfiguracja powietrze-powietrze bez CFT obejmie – 13,550 lb paliwa wewnętrznego – zasobnik obserwacyjno-celowniczy AN/AAQ-33 Sniper XR lub zasobnik podczerwieniLegion na węźle centralnym – łącznie 8040 lb paliwa w 2 odrzucanych zbiornikach podskrzydłowych – 4 pociski AIM-120 pod kadłubem – 4 pociski AIM-120 lub AIM-9 na węzłach krzyżowych pod skrzydłami – (opcja) 4 pociski AIM-120 lub AIM-9 na zewnętrznych węzłach podskrzydłowych
F-15EX jest wyposażony w dwa dodatkowe zewnętrzne węzły podskrzydłowe, na których możliwe jest przenoszenie łącznie kolejnych 4 pocisków pow-pow. Co ciekawe węzły te były obecne na wcześniejszych wersjach F-15, ale nie były używane (i okablowane). Nie wiemy jeszcze, jaka będzie praktyka USAF dotycząca użycia tych węzłów na F-15EX.
Teoretycznie samolot może przenosić trzeci zbiornik podwieszany na centralnym węźle podkadłubowym, jednak w praktyce nie jest to stosowane w konfiguracjach bojowych, ponieważ wpływa to niekorzystnie na charakterystyki maszyny.
Sprawy mają się nieco inaczej w konfiguracji powietrze-ziemia ze zbiornikami konforemnymi – w tym wypadku za punkt wyjścia przyjmiemy F-15E.
Maksymalna (sensowna) konfiguracja powietrze-ziemia z CFT obejmie – 23,000 lb paliwa w zbiornikach wewnętrznych i konforemnych – zasobnik obserwacyjno-celowniczy AN/AAQ-33 Sniper XR i nawigacyjny AN/AAQ-13 LANTIRN pod gondolami silników – zasobnik z radarem mapującym AN/ASQ-236 Dragon’s Eye na węźle centralnym alternatywnie jedna bomba (niezależnie od typu np. GBU-31, GBU-38, GBU-12, AGM-154) – uzbrojenie na w sumie 12 węzłach na CFT, 4 pociski AIM-120, 4 bomby klasy GBU-31, 6 GBU-38, 8 GBU-12, 2 AGM-154 lub kombinacja – łącznie 8040 lb paliwa w 2 odrzucanych zbiornikach podskrzydłowych lub alternatywnie 2 bomby (niezależnie od typu np. GBU-31, GBU-38, GBU-12, AGM-154) – 4 pociski AIM-120 lub AIM-9 na węzłach krzyżowych podskrzydłami – (opcja) 4 pociski AIM-120 lub AIM-9 na zewnętrznych węzłach podskrzydłowych
Logika F-15E wyposażonych w CFT jest następująca, samolot dysponuje zbliżonym zapasem paliwa co maszyna myśliwska ze zbiornikami podwieszanymi, wyposażona w zbiorniki odrzucane co powoduje zwolnienie punktów podwieszeń pod skrzydłami na uzbrojenie powietrze-zmienia. Oczywiście jest możliwość użycia wszystkich typów zbiorników np. do przebazowania lub jeśli misja tego wymaga (ale nie jest to typowa konfiguracja bojowa).
W sumie 12 punktów podwieszeń pod CFT przy rezygnacji z 4 AIM-120 tam przenoszonych mogą pozwolić na zabranie zróżnicowanego ładunku bomb, ale należy pamiętać, że użycie wszystkich 12 podwieszeń możliwe jest tylko z „głupimi” Mk-82 (lub ich analogami), zwykle używa się nie więcej niż 8 z nich na raz. Efektywnie używa się ich z lżejszym uzbrojeniem. Za to punkty przeznaczone do przenoszenia zbiorników paliwa (w tym podkadłubowy) pozwalają na zabranie nawet najcięższych bomb, ale nie stosuje się na nich belek wielozamkowych – dzięki czemu są efektywniejsze do przenoszenia cięższych bomb (w tym ponad dwutonowych GBU-28 „burzycieli bunkrów”).
Nie bez powodu USAF przez lata zachowywało podział między myśliwskie F-15C i uderzeniowe F-15E. F-15C, mimo że to duża maszyna (duże skrzydło, potężny napęd) jest relatywnie lekki i przenosi relatywnie niedużo uzbrojenia (tylko 8 pocisków). F-15E to wersja tej maszyny pchnięta w ekstremalnie przeciwnym kierunku. Od początku projektowania do działania ze zbiornikami konforemnymi, ale należy pamiętać, że zbiorniki to nie tylko zbiorniki, ale również belki na uzbrojenie – a co za tym idzie, muszą wytrzymać masę tego uzbrojenia przy manewrach z dużym G, a to oznacza dodatkowe wzmocnienia. Do tego wersja ta ma dodatkowe punkty podwieszeń na zestaw zasobników z wyposażeniem dodatkowym na gondolach silników. I wreszcie wymaganiem konstrukcyjnym dla F-15E było zwiększenie trwałości maszyny do 16.000 h mimo przenoszenia całego tego dodatkowego wyposażenia. Wymagało to gruntownego przeprojektowania struktur nośnych i ich wzmocnienia, a to oznacza znów dodatkową masę. Są też inne zmiany, jednomiejscowy F-15C ma działko, ale dwumiejscowy F-15D już nie. F-15E ma i działko, i drugi fotel – znów dodatkowa masa. Tak więc F-15C to wyśmienita maszyna myśliwska, a F-15E to wyśmienita maszyna uderzeniowa. Ale to dwie różne maszyny. F-15EX to w zasadzie F-15E, z nowym wyposażeniem, ale strukturalnie bez większych zmian. Czy F-15EX jest w stanie dorównać F-15C parametrami dynamicznymi?
F-35 Lightning II
F-35 to w zasadzie trzy samoloty, które powstały w ramach jednego programu. F-35A powstał jako następca lądowego, konwencjonalnego F-16. F-35C jako następca klasycznych wersji F/A-18 Hornet jako maszyna do użycia z pokładu lotniskowca, zaś F-35B jako maszyna o zdolnościach skróconego startu i pionowego lądowania, następca AV-8B Harrier II, ale zbudowana na podstawie innych rozwiązań (w latach 90tych Lockheed odkupił od Rosjan samolot Jak-41M, F-35B działa na podobnej zasadzie). Obecnie trzy wersje F-35 to raczej trzy różne typy samolotów dzielące dużą część wyposażenia i w znacznym stopniu zunifikowane niż wersje jednej maszyny. Choć polskiego użytkownika fakt dotyczy w relatywnie małym stopniu, Polska kupuje najliczniejszą wersję F-35A. F-35 jest pierwszą maszyną wykonaną z uwzględnieniem rozwiązań utrudnionej wykrywalności budowaną na tak dużą skalę.
F-35A jako następca F-16 ma dorównywać mu w zakresie ilości przenoszonego uzbrojenia i parametrów dynamicznych. Co odróżnia F-35 to fakt posiadania wewnętrznych komór uzbrojenia oraz wbudowanego wyposażania, które na samolotach 4 generacji zwykle przenoszone jest w postaci zasobników-jak wyposażenie nawigacyjno-celownicze czy systemy walki radioelektronicznej. Wewnątrz przenoszony jest również cały zapas paliwa wymagany do misji. Tak więc postrzegany jako „gruby” F-35 ma wbudowane wyposażenie i zbiorniki paliwa, które F-16 (czy inne analogiczne samoloty) przenoszą na powieszeniach. F-35A w konfiguracji o utrudnionej wykrywalności ma możliwości zbliżone do typowej konfiguracji bojowej F-16.
Pełnie możliwości bojowych F-35 ujawnia jednak w konfiguracji z dodatkowymi belkami pod skrzydłami. Wtedy okazuje się, że F-35A to maszyna o możliwościach bliższych np. Super Hornetowi czy Rafale, ale wciąż mniejsza od F-15.
Program F-35 trwa długo i miał sporo potknięć, dość powiedzieć, że obecnie jesteśmy w przededniu przyjęcia na uzbrojenie samolotów w konfiguracji Block 4, która ma mieć wszelkie zakładane zdolności bojowe (m.in. nowy radar AESA AN/APG-85 z modułami nadawczo-odbiorczymi wykonanymi w technologii azotku galu). Wstępem do wersji jest platforma sprzętowa obejmująca m.in. komputer misji czy wyposażenie kokpitu określana jako Technology Refresh 3. Maszyny w tej wersji będą mogły być łatwo ulepszone do Block 4, Pentagon jednak nie specjalnie był zainteresowany zakupem maszyn bez docelowych zdolności (a TR-3 i Block 4 zanotowały opóźnienie) stąd też redukcja zamówienia na F-35A i przesunięcie środków na szereg innych programów. Nie należy jednak tego nadinterpretować, F-35 jako taki nie jest zagrożony i będzie kupowany (jak będzie gotowy).
Konfiguracje bojowe F-35 Lightning II wersji Block 4
F-35A przenosi wewnętrznie całe paliwo potrzebne do wykonania misji bojowej – tj 18,250 lb (8 278 kg).
W komorach wewnętrznych może przenieść do 4 pocisków powietrze-powietrze AIM-120, lub 2 pociski tego typu i duże uzbrojenie pow-ziemia jak GBU-31, AGM-154 czy belkę wielozamkową dla 4 SDB.
Na końcach skrzydeł znajdują się lekkie, mające cechy trudnowykrywalności belki dla specjalnej wersji pocisków AIM-9X-2 (block 2).
Natomiast w konfiguracji pozbawionej trudnowykrywalności samolot przenosi dodatkowo 4 belki podskrzydłowe pozwalające na zabranie na każdej jednego bądź dwu pocisków AIM-120, lub też uzbrojenia powietrze-ziemia. Przed opracowaniem belek „trudnowykrywalnych” na końcach skrzydeł widywane były belki innego typu używane również z pociskami AIM-120.
Maksymalna konfiguracja pow-pow to – 4 pociski AIM-120 w komorach wewnęteznych – 2 pociski AIM-9X-2 na spejclanych belkach na końcach skrzydeł (ta konfiguracja jest traktowana również jako trudnowykrwalna) – do 8 pocisków AIM-120 na do 4 belkach podskrzydłowych
Maksymalna konfiguracja pow-ziemia to – 2 pociski AIM-120 w komorach wewnęteznych – 2 duże bomby (klasy GBU-32 JDAM lub AGM-154 JSOW) lub 2 belki wielozamkowe dla lżejszego uzbrojenia np. 2×4 GBU-53/B StormBreaker (SDB II) w komorach wewnętrznych (nośność belek bombowych 2,500 lb (1 134 kg)). – 2 pociski AIM-9X-2 na spejclanych belkach na końcach skrzydeł (ta konfiguracja jest traktowana również jako trudnowykrwalna) – 2 belki wewnętrzne o nośności 5,000 lb (2 268 kg) i 2 belki wewnętrzne o nośności 2,500 lb (1 134 kg) do przenoszenia uzbrojenia np. do 4 bomb klasy GBU-32 JDAM lub AGM-154 JSOW
Niestety mamy za mało danych, by określić, jakie konfiguracje są typowe dla F-35 z podwieszeniami zewnętrznymi.
Porównanie zdolności F-35A Block 4 i F-15EX dla Polski
Jak na tle tego wszystkiego wypadają obie maszyny? F-15 ma przewagę w parametrach dynamicznych, prędkość, prędkość wznoszenia, pułap maksymalny, dzięki temu może uzbrojeniu (czy to powietrze-powietrze dużego zasięgu jak przyszły AIM-260 czy stand-off powietrze-ziemia jak AGM-158) nadać większą prędkość i dać większy pułap, co za tym idzie, uzbrojenie takie poleci dalej. Ale tu pojawia się pierwszy kompromis, mówimy o lekkim F-15EX bez CFT. Obciążona dodatkowym wyposażeniem maszyna będzie miała inny pułap operacyjny, niż „lekka” bez CFT.
Oczywiście można z tym dyskutować, F-35 czy F-16 również mogą używać takiego uzbrojenia, a dzięki znacznie mniejszym polom fizycznym można argumentować, że może podlecieć bliżej (więc coś za coś). Ale dam tę przewagę F-15.
Jeśli chodzi o radar to F-15EX dysponuje radarem AN/APG-82(v)1, posiada on antenę AESA o średnicy 900 mm, tę samą co AN/APG-63(v)3 wdrożony do produkcji w 2006 roku. Radar F-35A block 4 to AN/APG-85, którego istnienie ujawniono dopiero niedawno, zastępuje on AN/APG-81 na starszych wersjach F-35. Wyposażony jest on w antenę AESA o średnicy 700 mm, wyróżnia się przede wszystkim tym, że jest oparty na półprzewodnikach wykonanych w technologi azotek gallu (GaN – gallium nitride). Tak więc powierzchnia anteny F-15 jest większa mniej-więcej o 28,6%, ale mniejsza antena F-35 jest bardziej zaawansowana. Szacunki o ile większą zdolność detekcyjną dają moduły w technologii GaN są różne, ale w tym wypadku z nawiązką powinny rekompensować mniejszą wielkość matrycy AESA. Kronikarsko należy dodać, że jest możliwe opracowanie anteny opartej o GaN, ale obecnie zamówione F-15EX jej nie mają. Czy będzie to uzasadnione finansowo, będzie zależeć od przyszłości floty F-15 nie tylko w USA, ale na świecie.
A wracając do porównania nowy radar i systemy wymiany informacji Block 4 dają ugrupowaniu F-35 możliwość spięcia radarów w jedną dużą matrycę co zwiększa ich zdolności detekcyjne. Do tego argumentować można, że takie strzały na ekstremalnie duże dystanse będą oddawane na podstawie danych z AWACS. Tak więc choć F-15 ma teoretycznie większy radar, nie uważam, by dawało mu to przewagę nad F-35 block 4, który rekompensuje to radarem bardziej zaawansowanym i innymi zdolnościami.
To jest zasadnicza różnica między F-15EX (a w zasadzie F-15QA) a F-35A. Pierwszy powstał jako komercyjny projekt rozwoju tradycyjnej platformy o nowe możliwości jednak w oparciu o znane już od 10 do 15 lat rozwiązania (np. pochodzące z Super Horneta jak to jest w przypadku radru AN/APG-82(v)1). W istocie F-15EX z 2024 nie oferuje wcale tak drastycznego wzrostu możliwości nad F-15E z 1989 roku. Jak można by oczekiwać.
F-35 powstał dla USA, nakładem gigantycznych środków jako nowa platforma bazująca na zupełnie nowych rozwiązaniach, by być najlepszym na świecie pod każdym względem. Wiele nawet zupełnie prostych elementów zostało gruntownie przeprojektowanych, by np. ograniczyć wydzielanie ciepła. Zamiast hydraulicznych siłowników są siłowniki elktrohydrostatyczne, zupełnie inaczej wygląda odprowadzanie i rozpraszanie ciepła z systemów samolotu. Wszystko w imię większej przeżywalności maszyny.
Z tego też powodu nie ma wątpliwości, że F-35 dominuje w zakresie zdolności przetrwania na polu walki o wysokim zagęszczeniu środków zwalczających lotnictwo. F-35 nie jest niewidzialny, nie ma takiego pojęcia w fachowym języku, natomiast fakt jak bardzo na konstrukcje tego samolotu wpłynęła chęć redukcji wszelkich emisji (cieplnych, elektromagnetycznych, odbicia sygnału radarowego) imponuje.
Pamiętajmy również, że wykrycie nie oznacza automatycznie zdolności do zwalczania celu, a jesli F-35 zostanie podświetlony, włącza się najbardziej zaawansowany, izraelski system walki radioelektronicznej AN/ASQ-239 Barracuda połączony w jeden system ze środkami samoobrony jak wyrzutnie flar i pułapek oraz holowane cele pozorne. To jest zintegrowany, wielowarstwowy system. Jego częścią jest AN/AAQ-37 Electro-Optical Distributed Aperture System, który obserwuje i analizuje obraz we wszystkich kierunkach i może wykryć np. błysk odpalanego pocisku pow-pow. F-15EX również jest wyposażony w systemy WRE i to dużej mocy, ale jako że jest to platforma łatwa do wykrycia, WRE staje się jedyną linią obrony.
F-35 to zupełnie nowe zdolności, np. połączenie systemu obserwacji AN/AAQ-37 EODAS i najnowszego pocisku AIM-9X-2 ze zdolnością lock-on after launch, pozwala na odpalenie pocisku bez konieczności złapania celu przez głowicę pocisku-jak to ma miejsce w pociskach poprzedniej generacji. Samolot może odpalić pocisk w kierunku samolotu lecącego mu na ogonie, bez potrzeby manewrowania-od tego jest pocisk. Jest to następna generacja zdolności po wprowadzeniu pocisków „high off bore-sight” zintegrowane z celownikami nahełmowymi (jak amerykański AIM-9X i JHMCS oraz powstałe później konkurencyjne konstrukcje). Kronikarsko, F-15EX dysponuje AIM-9X i JHMCS.
F-15EX ma sens (ograniczony, ale ma) dla USA. Taniość F-15EX dla USAF polega nie tyle na cenie zakupu maszyny (która jest minimalnie wyższa dla F-15EX w odniesieniu do F-35A), ale na posiadaniu całego zaplecza do ich eksploatacji, od pilotów, przez techników, wyposażenie lotniskowe, uzbrojenie i wszelkiego rodzaju zasobniki z wyposażeniem dodatkowym, po zaplecze obsługowo-remontowe.
Wprowadzenie F-15EX za F-15C wymaga jedynie przeszkolenia pilota z nowego wyposażenia kabiny, co zajmuje kilkanaście godzin na symulatorze. I przypomnijmy, że na moment gdy to piszę F-15EX trafią do 3 eskadr Gwardii Narodowej używających wcześniej F-15C (123 FS, 142 FW w Oregonie, 194 FS, 144 FW w Californi, 122 FS, 159 FW w Louisianie). 3 inne eskadry ANG na F-15C przejda na F-35A, podobnie jak na F-35A przechodzi 48th Fighter Wing (RAF Lakenheath w Wielkiej brytani) używający wcześniej F-15C i F-15E. Zaś 18th Wing (Kadena Air Base na Okinawie) zwyczajnie zabrano samoloty, bo są zbyt blisko wyrzutni rakiet w kontynentalnych Chinach.
Podsumowanie
Tak więc w moim mniemaniu porównanie F-15EX i F-35A sprowadza się do następującej sprawy. Tam, gdzie F-15EX ma przewagę to jest właśnie to – przewaga. F-35 może wykonywać te same zadania, choć być może mniej skutecznie. Natomiast w aspektach gdzie F-35A ma przewagę, on deklasuje konstrukcje poprzedniej generacji. Jest w stanie wykonywać misje, których F-15 nie wykona, jest w stanie przetrwać sytuacje, których maszyna 4 generacji nie przetrwa. A wraz z upływem czasu F-15 będzie coraz bardziej odstawać.
Do tego dochodzi kwestia wyposażenia maszyn, F-15EX ma przewagę parametrów dynamicznych nad F-35A, ale tyczy się to tylko lekko skonfigurowanej maszyny myśliwskiej (a nawet w tym wypadku EX może odstawać od lżejszego F-15C). W konfiguracji ciężkiej, ze zbiornikami konforemnymi i zestawem wyposażenia czyniącym z niego maszynę uderzeniową. Nie ma maszyny bardziej zasługującej na miano „bombtruck”, miano, które z w tym porównaniu przykleja się F-35A.
F-35A również ma 2 konfiguracje, konfiguracja lekka w tym wypadku też jest bardziej manewrowa (choć ustępuje F-15), ale jej podstawowa zaleta to przeżywalność. Od dwu lat obserwujemy wojnę na Ukrainie, obie strony nasyciły przestrzeń powietrzną systemami przeciwlotniczymi, co w zasadzie sparaliżowało działania lotnictwa załogowego. Załogowe samoloty bojowe albo odpalają pociski dalekiego zasięgu z bezpiecznego dystansu, albo latają na ekstremalnie niskich pułapach unikając wykrycia i działają głównie w strefie przyfrontowej. To F-35A ma szansę na skuteczne działanie w takich warunkach, na podjęcie walki z wrogą obroną powietrzną (F-15EX w ogóle nie wykonuje takich misji) lub nawet podjąć próbę przeniknięcia wgłob przestrzeni przeciwnika.
Konfiguracja ciężka – to również „bombtruck”, można argumentować, że lżejszy F-35A przenosi jako „bombtruck” nieco mniej uzbrojenia, i będzie to prawda. Ale można dać kontrargument, że nawet w konfiguracji z zewnętrznymi podwieszeniami F-35 będzie znacznie trudniejszy do wykrycia niż projektowany w latach 70tych F-15, a już szczególnie obwieszonej uzbrojeniem i zasobnikami ciężkiej konfiguracji. F-16 czy F/A-18 otrzymały w ramach rozwoju pewne rozwiązania utrudniające ich wykrycie, F-15 nie ma w tym zakresie nic. Duża antena radaru, brak wygaszających odbicia wlotów powietrza do silników, wielkie stateczniki pionowe.
Na koniec należy jeszcze podkreślić, że samoloty kupujemy nie tylko „na dzisiaj” ale na kolejne 30-40 lat (a może i więcej). F-15EX jest u schyłku swojego rozwoju, on nie będzie już rozwijany, zresztą nie wiele da się z tej konstrukcji jeszcze wyciągnąć. F-35A jest znów po przeciwnej stronie spektrum. Wersja Block 4, której 32 płatowce kupuje Polska to pierwsza, która osiągnie pełne zakładane zdolności bojowe. Ale nie oznacza to końca rozwoju maszyny. Obecnie potwierdzone jest finansowanie rozwoju rdzenia silnika F-135 (Engine Core Upgrade), spekuluje się o możliwości przenoszenia 3 AIM-120 na komorę uzbrojenia zamiast obecnych 2. Wersja Block 4 otrzymuje również nowy radar i system wre. W opracowaniu są równeiż trudnowykrywalne zbiorniki podwieszane dla F-22A, prawdopodobne jest że Lockheed Martin zaoferuje również ich wersje przeznaczoną dla F-35 (belki podksrzydłowe są wpięte w instalację paliwową samoltu, co umożliwia podłaczenie podwieszanych zbiorników paliwa).
Zakup kolejnych F-35 zapewne odsunie się w czasie (za to możne podziękować niekompetentnym ludziom, którzy zawczasu nie zadbali o dodatkowe „miejsca w kolejce”, ale na szczęście nie oni rządzą już w MON), ale będzie to okazja do zakupu bardziej zaawansowanych, przyszłych wersji samolotu.
Zasadniczo wybór między F-15 i F-35 to wybór między ich lekkimi konfiguracjami, czyli starym, sprawdzonym myśliwcem przewagi powietrznej i wciąż rozwijanym, trudnowykrywalnym samolotem wielozadaniowym. Ja patrząc na Ukrainę, nie mam wątpliwości.
—
Tekst ten dedykuje wszystkim, którzy uważają, że są w stanie wyrazić ten temat w mniej niż 280 znakach.
(liczba aktywnych samolotów przed wojną / dostawy od zachodu / straty)
samoloty myśliwskie i przechwytujące
MiG-29 56 / +18 / -22 (14 od Polski, 4 + 9 nielotów na części od Słowacji) Su-27 35 / 0 / -13
samoloty bombowe i uderzeniowe
Su-25 27 / +18 / -16 (14 od Bułgarii finansowane z NATO, 4 od Macedonii Pn.) Su-24 22 / 0 / -19
Lotnictwo Rosji
(tylko straty)
samoloty myśliwskie i przechwytujące
MiG-31BM -1 Su-35S -5
samoloty wielozadaniowe
Su-30SM -11
samoloty bombowe i uderzeniowe
Su-34/M -24 Su-25 -31 Su-24 -14
bombowce strategiczne
Tu-22M3 -2 Tu-95MS -1
Straty są z Oryxa więc tylko potwierdzone (mogą być większe). Stan przed wojną tylko sprawne maszyny w jednostkach. Jest możliwe, że Ukraińcy przywrócili na sprawność na posiadanych maszynach (ale na bardzo ograniczoną skalę). Stan na grudzień 2023.
11 dywizja kawalerii pancernej 10 brygada kawalerii pancernej Leopard 2 Leopard 2 NBWP 34 brygada kawalerii pancernej Leopard 2 Leopard 2 NBWP 17 brygada zmechanizowana Rosomak Rosomak Rosomak
12 dywiza zmechanizowana 2 brygada zmechanizowana M1A2 M1A2 NBWP 7 brygada obrony wybrzeża M1A1 NBWP NBWP 12 brygada zmechanizowana Rosomak Rosomak Rosomak
16 dywiza zmechanizowana 9 brygada kawalerii pancernej K2 K2 NBWP 15 brygada zmechanizowana K2 NBWP NBWP 20 brygada zmechanizowana NKTO NKTO NKTO
18 dywiza zmechanizowana 1 brygada panerna M1A2 M1A2 NBWP 19 brygada zmechanizowana M1A1 NBWP NBWP 21 brygada zmechanizowana NKTO NKTO NKTO
Gdzie zaczyna się wojsko… 