IżMasz AK-74

AKS-74 w rękach żołnierza rosyjskiego 213. pułku zmotoryzowanego

Pierwsze prace nad nowym nabojem pośrednim mającym zastąpić 7,62×39 mm wz. 43 rozpoczęto w Związku Radzieckim we wczesnych latach 60, pewną inspiracją było przyjęcie na uzbrojenie przez USA karabinka M16 zasilanego 5,56×45 mm. Nowy nabój 5,45×39 mm otrzymał mniejszy kaliber (bliski nabojowi amerykańskiemu) jednocześnie zachowując długość łuski prawdopodobnie ze względu na łatwiejszą adaptację istniejących konstrukcji strzeleckich pod nowy pocisk. Nowy pocisk z charakterystycznym zagłębieniem w nosie składa się zarówno ze stali jak i ołowiu. W stosunku do naboju 7,62×39 masa pocisku została zmniejszona, zaś zwiększeniu uległa prędkość (po wystrzeleniu z lufy o długości 415 mm pocisk posiada prędkość ok 900 m/s).

Po zakończeniu prac nad nabojem, w 1966 podjęto oficjalną decyzję o opracowaniu rodziny karabinków zasilanych nowym nabojem. Pierwsze testy nowych konstrukcji odbyły się w roku 1968, ich głównym celem było uzyskanie zwiększonego prawdopodobieństwa trafienia celu w realnych warunkach (w porównaniu do karabinka AKM). Przedstawione konstrukcje (mi. biura Konstantinowa) często cechowały się dużym zaawansowaniem technicznym jednak ostatecznie podjęto decyzje o przyjęciu na uzbrojenie adaptacji karabinka AKM do nowego naboju (jedyna większą zmianą było nowe urządzenie wylotowe), jako konstrukcji już znanej zarówno wojsku jak i przemysłowi.

Nowy karabinek przyjęty został na uzbrojenie jako Автомат Калашникова образца 1974 года czyli Automat Kałasznkowa wzór 1974.

Wersje

* AK-74
* AKS-74 z bagnetem
* AKS-74UB z tłumikiem PBS-4 i granatnikiem GSN-19
* AK-74M z grantnikiem GP-30

AK-74 – (awtomat Kałasznikowa – automat Kałasznikowa) Podstawowa wersja piechoty wyposażona w stałą kolbę. Karabinki ze wczesnej produkcji wyposażone były w chwyt pistoletowy wykonany z polimerów oraz łoże i kolbę wykonane jak w przypadku AKM ze sklejki. Karabinki z późniejszej produkcji posiadają kolbę i łoże również wykonane z polimerów.

AK-74N – Wersja nocna wyposażona w standardową szynę montażu bocznego przeznaczoną do instalacji celowników (w domyśle nocnych).

AKS-74 – (awtomat Kałasznikowa składanoj – automat Kałasznikowa składany) Wersja ze składaną kolbą przeznaczona dla wojsk desantowych. Wyposażona została w nową solidniejsza kolbę, składaną na bok – w odróżnieniu od kolby AKMS składanej na spód komory zamkowej.

AKS-74U – (awtomat Kałasznikowa składanoj ukoroczennyj – automat Kałasznikowa składany, skrócony) Skrócona wersja z lufą długości zaledwie 210 mm wyposażona w składaną kolbę, przeznaczona dla załóg wozów bojowych oraz sił specjalnych (Specnaz). Wariant ten łączy kompaktowe wymiary karabinka wielkości pistoletu maszynowego z możliwością zastosowania amunicji i magazynków wymiennych z dużym wariantem. Karabinek poddany został kilku modyfikacja ze względu na swoje wymiary – zmodyfikowany zostały przyrządy celownicze, łoże oraz mechanizm karabinka.

AKS-74UN – Wariant AKS-74U wyposażony w boczną szynę do montażu celowników.

AKS-74UB – Wariant AKS-74U przystosowany do użycia z tłumikami dźwięku PBS-4 lub PBS-5. Często używany w połączeniu z wyciszonym granatnikiem GSN-19.

AK-74M – Produkowana od 1991 roku zmodernizowana wersja przeznaczona do zastąpienia AK-74, AKS-74 i AK-74N. Nowy AK-74 posiada pełną. składaną kolbę wykonana podobnie jak łoże i chwyt pistoletowy z czarnego polimeru, ponadto standardowo wyposażony jest w szynę boczną do montażu celowników.

AK-10x – Karabinki serii 100 produkowane na eksport są rozwinięciem AK-74M. AK-105 od AK-74M różni się jedynie lufą skróconą z 415 do 314 mm. Karabinki AK-101 i AK-102 są odpowiednio długa i skróconą wersją zasilaną nabojem 5,56×45 mm NATO, zaś karabinki AK-103 i AK-104 to analogiczne wersje pod nabój 7,62×39 mm wz. 43.

karabinek maszynowy RPK-74

RPK-74 – (rucznoj pulemiot Kałasznikowa – ręczny karabinek maszynowy Kałasznikowa) Powstały na bazie AK-74, lekki, ręczny karabinek maszynowy. Podstawowe zmiany względem AK-74, to wydłużona, cięższa lufa (posiadająca większą pojemność cieplną), dwójnóg oraz nowa kolba z wcięciem pozwalającym na przytrzymywanie jej przy ramieniu podczas strzelania ogniem ciągłym w pozycji leżącej. Gniazdo magazynka pozostało to samo co w lżejszej wersji co pozwala na zasilanie RPK-74 ze standardowych pudełkowych magazynków dla AK-74 o pojemności 30 naboji, częściej jednak są to powiększone magazynki pudełkowe o pojemności 45 nabojów. Podobnie jak AK-74 karabinek maszynowy posiada wersje ze składaną kolbą przeznaczoną dla wojsk powietrzno-desantowych (RPKS-74) oraz wersje wyposażone w podstawę pod celowniki optyczne (RPK-74N).

RPK-74M – (rucznoj pulemiot Kałasznikowa modernirizowannyj – ręczny karabinek maszynowy Kałasznikowa modernizowany) – zmodernizowana na wzór AK-74M wersja z polimerową kolbą i łożem oraz standardowo wyposażona w montaż dla celownika optycznego.

RPK-20x – Opracowana na bazie RPK-74M rodzina eksportowych wersji pod naboje 5,56x45mm NATO oraz 7,62x39mm wz. 43.

kaliber	modele z lufą 590 mm	modele z lufą 415 mm	modele z lufą 314 mm	modele z lufą 210 mm
5,45×39 mm	RPK-74 / RPKS-74 / RPK-74N	AK-74 / AKS-74 / AK-74N	–	AKS-74U
5,45×39 mm	RPK-74M	AK-74M	AK-105	–
7,62×39 mm	RPK-203	AK-103	AK-104	–
5,56×45 mm	RPK-201	AK-101	AK-102	–

Żołnierz ukraiński z AKS-74

Wyposażenie

GP-25, 40 mm granatnik podwieszany – Granatnik opracowany został w latach 1975-1978 i stanowił rozwinięcie wcześniejszych konstrukcji które nie weszły do produkcji seryjnej. Na uzbrojenie w armii radzieckiej granatnik przyjęty został w roku 1978, używany miał być zarówno z nowym karabinkiem AK-74 kalibru 5,45×39 mm jak i starszymi AKM kalibru 7,62×39 mm. Nie posiadający łuski granat ładowany jest odprzodowo, po wystrzeleniu nie ma potrzeby wyjęcia czegokolwiek z granatnika, można od razu załadować kolejny granat. lufa granatnika jest gwintowana, po jej lewej stronie znajdują się przyrządy celownicze oraz dodatkowa skala służąca do strzelania ogniem pośrednim (wyskalowana do 400 m). Podstawowymi typami amunicji są granaty WOG-25 i WOG-25P, pierwszy jest typowym granatem odłamkowym detonującym przy uderzeniu, drugi posiada mechanizm który po uderzeniu wyrzuca go na wysokość ok 1 m i dopiero tam detonuje. Zasięg skuteczny granatów to ok 100-150 metrów, strefa skutecznego rażenia wynosi ok 5 metrów od miejsca detonacji. Granaty są wyposażone w mechanizm uzbrajający granat dopiero po wystrzeleniu i przeleceniu ok 40 m. Dostępne są również granaty z gazem łzawiącym.

GP-30, 40 mm granatnik podwieszany – Przyjęty na uzbrojenie w 1989 roku poprawiona wersja granatnika GP-25, zasada działania i amunicja jest taka sama. Konstrukcja została uproszczona, zredukowano masę granatnika. Przyrządy celownicze zostały uproszczone (nie posiadają możliwości strzelania ogniem pośrednim) i przeniesione na prawą stronę co czyni celowanie wygodniejszym.

GSN-19, 30 mm wyciszony granatnik podwieszany – Granatnik ten projektowany był jako część systemu uzbrojenia radzieckich wojsk specjalnych (specnaz) w skład którego wchodziły karabinek AKS-74UB, tłumik dźwięku PBS-4 oraz poddźwiękowa amunicja 5,45×39 mm. Konstrukcja granatnika sprawia iż podczas wystrzału nie generuje on dźwięku oraz rozbłysku. granatnik jest rozwinięciem granatnika BS-1 „Cisza” stosowanego wraz z karabinkiem AKMS i tłumikiem dźwięku PBS-1. Granat kalibru 30mm nie posiada własnego ładunku miotającego, strzelany jest po przez gwintowaną lufę, za pomocą specjalnego ślepego naboju – mieści się ich 10 w chwycie pistoletowym granatnika. Naboje te wprowadzane są do komory ręcznie za pomocą ręcznego zamka obrotowego. W celu uniknięcia dźwięku oraz błysku towarzyszących eksplozji materiału miotającego, ślepy nabój detonuje w zamkniętej komorze, napędzając tłok – który swym ruchem wypycha z lufy granat nadając mu odpowiednią prędkość wylotową (ok 175 m/s). Celowanie odbywa się po przez specjalny celownik mocowany oddzielnie do karabinka AKS-74UB, w skład wyposażenia granatnika wchodzi również specjalna, gumowa stopka kolby, mająca absorbować część energii odrzutu.

PBS-4, tłumik dźwięku – stosowany wraz z poddźwiękową amunicją 5,45×39 mm. Jego zadaniem jest wytłumienie dźwięku oraz ukrycie rozbłysku towarzyszących eksplozji materiału miotającego naboju. Używany przede wszystkim przez jednostki specjalne (specnaz) ZSRR oraz republik powstałych po jego rozpadzie.

Autor: Paweł K. Malicki